Fatma Aliye 1862 yılında İstanbul’da doğmuş ve hayatını kadınların toplum içinde var olması için adamış Türk edebiyatının ilk kadın romancısı olmaktadır. Tanzimat Dönemi’ nde 2. Meşrutiyet’e uzanan dönemde roman, felsefe, İslam, kadın hakları ve tarih üzerine eserler veren yazar, çevirmen ve aktivist kimlikleri ile de tanınmaktadır. 

Fatma Aliye Hayatı

Fatma Aliye 9 Ekim 1862'de İstanbul'da dünyaya gelmiştir. Yazar, ünlü tarihçi Ahmed Cevdet Paşa ile Adviye Hanım'ın kızıdır. Ağabeyi Ali Sedat Bey'in evde özel hocalardan aldığı dersleri dinlemesi sayesinde kendini geliştirmiştir.  Fransızca merakının ortaya çıkması üzerine ders alarak çok iyi düzeyde öğrenmiştir. 

Fatma Aliye Hanım, 17 yaşında iken 1877-78 Osmanlı-Rus Harbi' ndeki  Gazi Osman Paşa'nın yeğeni Kolağası Faik Bey ile evlenmiş ve bu evlilikten dört kızı olmuştur. Evliliğinin ilk 10 yılında eşinden gizli olarak kitap okuyabilen Fatma Aliye Hanım, eşinin bu konudaki tutumunun değişmesinden sonra onun iznini alarak tercümeler yapmaya başlamıştır. 

Edebi hayatı 1889 yılında George Ohnet' in Volonté adlı romanını Meram ismiyle çevirmesi ile başlamıştır. Bu başarısıyla babasının dikkatini çeken Fatma Aliye Hanım, kendisinden ders almaya ve kendisi ile fikir tartışmaları yapma olanağına kavuşmuştur. Gösterdiği çabalar dönemin ünlü yazarı Ahmed Mithat Efendi tarafından övülmüş ve yazar kendisini manevi kızı kabul etmiştir.

Fatma Aliye Hanım 1892 yılında Muhadarat adlı ilk romanını kendi ismiyle yayımlamıştır. 1899 yılında yayımlanan Udi adlı romanında görevi üzerine gittiği Halep’te yaşamına tanık olduğu kadın Udi’ yi anlatmıştır. 1893 yılında Ahmet Mithat Efendi tarafından yazılan Bir Osmanlı Kadın Yazarın Doğuşu adlı kitap ününün artmasına sebep olmuştur. 

Fatma Aliye Hanım'ın edebiyat dışındaki uğraşı alanlarından birisi de yardım cemiyetleri olmaktadır. 1897 yılında 1897 Osmanlı-Yunan Savaşı 'nda yaralanan askerlerin ailelerine yardım amacıyla gazetede yazılar yazmıştır. Fatma Aliye 13 Temmuz 1936 tarihinde İstanbul'da vefat etmiştir. Cenazesi Feriköy Mezarlığı 'na defnedilmiştir.

Fatma Aliye Nerelidir?

Fatma Aliye aslen İstanbulludur.

Fatma Aliye Kaç Yaşında Vefat Etmiştir?

Fatma Aliye 1936 yılında 73 yaşında iken vefat etmiştir.

Fatma Aliye Mezarı Nerededir?

Fatma Aliye mezarı İstanbul’da bulunan Feriköy Mezarlığı'nda bulunmaktadır.

Fatma Aliye Kaç TL’ nin Arkasındadır?

Fatma Aliye portresine 2009 yılında 50 Türk lirasının arkasında yer verilmiştir.

Fatma Aliye’nin Edebiyat İçin Önemi Nedir?

Fatma Aliye Türk edebiyatı tarihinde ilk kadın romancı olarak bilinmektedir.

Kadın Hakları ve Fatma Aliye

Türk Edebiyatı ve İslam coğrafyasının ilk kadın romancısı olan Fatma Aliye yaşadığı dönemde kadın hakları için savaş vermiş bir yazardır. Bu düşüncesini eserleriyle, yaşam tarzıyla da oldukça belli eden Fatma Aliye döneminde kadın hakları savunucusu olarak anılmıştır. Hayatı boyunca kadınların sosyal hayatta aktif rol olması için teşvikler yapmıştır. Kadın haklarını savunmak için dernek kurmuştur. 

Fatma Aliye’nin Popüler Kültürdeki Yeri Nedir?

Fatma Aliye ismi İstanbul Beyoğlu’nda ve Ankara’nın Çankaya ilçesinde bir sokağa verilmiştir. 2009 yılında tedavüle sürülen 50 TL’NİN arkasında Türk edebiyatı ilk kadın romancısı olan Fatma Aliye’ nin portresi yer almaktadır. 

Fatma Aliye Edebi Kişiliği

Fatma Aliye Hanım’ın sanat hayatı gazetelerde yazdığı imzasız yazılarla başlamıştır. Uzun yıllar yazıların kime ait olduğu tartışılmıştır. Fatma Aliye belli bir süre yazılarında “Mütercim-i Meram” takma ismini kullanmıştır. Yazar şiir, düzyazı ve roman türlerinde eserler vermiştir.

Fatma Aliye Ahmet Mithat Efendi ile yakınlık kurmuş ve onun tesiri ile eserlerinde toplumsal konulara değinmiştir. Bir eserinde Balkan Savaşı’nı işlemiştir. Fatma Aliye’yi Türk edebiyatında önemli kılan ilk Türk kadın romancı olmasıdır. 

Çeviri ile başlayan yazın hayatı 1890-1915 yılları arasında kesintisiz bir şekilde devam etmiştir. Tercümelerinin yanında tarih, felsefe ve edebiyat alanlarında telif eserler de vermeye başlayan yazar bu eserlerinde Tanzimat ve Servetifünun edebiyatının izlerini taşımaktadır. Bu sebeple bazı araştırmacılar onu Tanzimat edebiyatında kabul ederken bazı araştırmacılar Servetifünun’ da kabul etmektedir.

Fatma Aliye Eserleri

Fatma Aliye romanları:

• Muhadarat
• Udi
• Hayal ve Hakikat
• Ref’ et
• Enin

Fatma Aliye çevirisi:

• Meram

Yaşam öyküsü ve tarih alanındaki yapıtları:

• Namdaran-ı Zenan-ı İslamiyan
• Teracim-i Ahval-ı Felasife
• Hayattan Sahneler
• Osmanlı’da Kadın
• Kosova Zaferi
• Ahmet Cevdet Paşa ve Zamanı
• Tedkik-i Ecsam

Fatma Aliye’nin Kaç Tane Eseri Vardır?

Fatma Aliye Hanım’ın bilinen 13 tane eseri bulunmaktadır.

Fatma Aliye’nin İlk Romanı Hangisidir?

Fatma Aliye kitapları içerisinde ilk romanı 1892 yılında yayımlanan ‘‘Muhadarat’’ adlı eseridir. Yazar bu eserinde kadının ilk aşkını unutamayacağı inancını çürütmeye çalışmıştır.

Fatma Aliye’nin Son Romanı Hangisidir?

İlk kadın roman yazarı olan Fatma Aliye son romanı ‘‘Enin’’dir.

Fatma Aliye En Önemli Eseri Hangisidir?

Fatma Aliye Topuz kitapları içerisinde önemli olan eserleri Muhadarat ve Udi adlı eserleri olmaktadır.

Fatma Aliye Eserlerinin Özellikleri Nelerdir?

Fatma Aliye Hanım eserlerinde kadının ailedeki ve toplumdaki yeri ve kadının eğitimi gibi konular üzerinde yoğunlaşmıştır. Makale ve romanlarında dönemin sosyal olaylarına kadın bakış açısıyla yaklaşmıştır. Genellikle eserlerinde kadının eğitimi, kadının çalışarak hayatını kazanması, çok kadınla evlilik, kadın-erkek eşitliği, aile yapısı, kadının tesettürü, cariyelik konularına değinmiştir. İslam kadını kavramını ortaya atması İslamcı olarak nitelendirilmesine neden olmuştur. Ne kadar kadın sorunlarında referansı İslam kadını olsa da düşüncelerinde kadın-erkek eşitliğini daha üstündür. 

Günümüzde radikal olarak adlandırılan feministlerin faaliyetlerini aşırı bulan yazar kadın sorununa sosyal fayda bakış açısından yaklaşmıştır. Eğitimli, kendini geliştirmiş olan annelerin çocuklarını daha iyi yetiştirdiklerini ve aile ortamı ve sosyal ilişkileri sağlamada da daha etkili olduklarını belirtmiştir. Makale ve tartışmalarında çok eşle evliliğe karşı geleneksel tavır takınırken, romanlarında bu tutumunun tersi bir tavır içinde olmaktadır.

Fatma Aliye Hanım romanlarında genel olarak hikâyenin temelini, evliliğin ve gençleri evliliğe götüren sürecin oluşturduğu görülmektedir. Fatma Aliye romanlarında aile ilişkileri çerçevesinde kişilerin yaşadığı sıkıntıları ya da bu sıkıntılara neden olan problemleri belli başlıklar altında toplanabilindiği görülmektedir. Fatma Aliye evlilik öncesi aşkı romanlarında sıklıkla işlemektedir. 

Fatma Aliye eserlerinde kadın sorunları dışında cariyelik ve kölelik konularına da yer vermiştir. Fatma Aliye Hanım romanlarında köle ve cariyelere kendisinden önce yazılmış romanlara göre daha olumlu yaklaşmaktadır. Fatma Aliye romanlarında cariye ve kölelerin oldukça değerli oldukları mesajını sıklıkla vurgulamaktadır. Fatma Aliye Ahmet Mithat’ın yönlendirmeleriyle romanlarını neşretmiştir. 

Fatma Aliye Hangi Dönem Yazarıdır?

Fatma Aliye Topuz Tanzimat Dönemi’nde eserler vermiş ilk kadın yazardır.

Fatma Aliye Hakkında Çalışmalar

Fatma Aliye Hanım Hakkında yapılan bazı çalışmalar şu şekilde sıralanmaktadır:

• Fatma Aliye Hanım Hayatı Sanatı ve Udi Romanı: 2005 yılında Kocaeli Üniversitesinde Hüseyin Kahya tarafından tez olarak hazırlanan bir çalışma olmaktadır. Çalışmada sanatçının hayatı, sanatı ve eserleri tanıtıldıktan sonra "Udi" adlı romanı yeni yazıya aktarılıp tahlil edilmiştir.
• Fatma Aliye Hanım ve Mahmud Esad Efendi arasında geçen çok eşlilik tartışmaları derlenerek 2007'de Çok Eşlilik ismi ile yayımlanmıştır. 
• Uzak Ülke (2007): Fatma Karabıyık Barbarosoğlu' nun yazdığı biyografik roman çalışması olan eser Fatma Aliye Hanım üzerine yazılmıştır.
• Murathan Mungan'ın "Son İstanbul" adlı eserinde yer alan kadın kahraman Fatma Aliye Hanım'dır. 
• Fatma Aliye Sempozyumu: 26-27 Aralık 2015'te İstanbul Şehir Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Modern Türkiye Çalışmaları Merkezinin düzenlediği sempozyum olmaktadır.