Büşra Sanay’a, Muazzez İlmiye Çığ ile birlikte hazırladığı nehir söyleşi kitabı “Yaşadım” Demek İçin Ne Yapmalı/ 100+ Yılın İzinde Hayatı Güzelleştirme Yolları’ndan yola çıkarak üç soru sorduk.
Dünyanın en uzun süre yaşayan insanlarından biri olan Muazzez İlmiye Çığ’ın hayatına birinci ağızdan tanıklık etmek nasıl bir duyguydu?
Dünyanın en uzun yaşayan insanlarından birinin gözlerine, yüzüne bakarak yaşadığı bu uzun hayatı ondan dinlemek farklı, unutulmayacak, öğretici, hayatına ve bu hayatın içindeki Türkiye’nin de geçtiği tüm durumlara dair merakımı arttıran bir durumdu. Muazzez Hanım’la hatırı sayılır bir zaman geçirdim, hayatını ifade edişi dün gibi aklımda. Benim yaşımdayken yaptıklarını dinlemek de beni heyecanlandırdı ve aklına koyduklarını yapmak için girdiği süreçler de. Tanımadığım ve belki de bir daha bulamayacağım bu şansı, tecrübeyi, hayattaki deneyimlerinin çoğu hiçbirimizinkine benzemeyen biriyle yaşamak şahaneydi. Kitaplardan okuduğumuz yüz yıllık tarihi tanığından dinliyordum ve kişisel yaşantısından anlattıkları da elbette artı ve bulamayacağımız değerlerdi. Bu arada 100 yaşına geldiğini, 100 yaşına gelince fark etmiş. Çok çalışmaktan anlamamış senelerin nasıl geçtiğini. Bu yönüyle de hepimize örnek aslında. Üretmenin önemini hatırlatıyor.
2- Okur, “Yaşadım” Demek İçin Ne Yapmalı?’da neler bulacak? Bu kitap insana dair neler anlatıyor?
Kitabı okurla buluşturduğumuz günden bu yana aldığım mesajlar ve altını çizdikleri satırlara baktığımda, insanlar en hassas oldukları noktalara dair konuşmalar buluyor daha ziyade. Aslında çok konu ve başlık var kitapta. Gençlik zamanlarındaki sofra adabından, eğitime, meslek seçiminden Sümerler’e, dostluktan ve Topkapı Saray’ında yaşadığı yıllardan tutun da Ankara DTCF’deki yıllarına kadar çok fazla şey konuştuk. Ama her okura göre üzerine konuşulacak ve derinleştirilecek başlık bambaşka oluyor. Beni mutlu eden de bu oluyor, yani herkese farklı perspektiften dokunması. Herkesin bir şeyler buluyor olması. Eskilerin sofra adabını da bulacaklar, dostluğa nasıl kıymet verildiğini de. Sümerler’i de bulacaklar, kendilerinin kıymetini de.
3- Kitapta, Muazzez Hanım’la yaptığınız sohbetleri “uzun bir yolculuğa çıkmak” şeklinde tanımlıyorsunuz. Bu yolculuktan size kalan ne oldu?
Güçlü bir profil Muazzez Hanım, inandığı her şeyin peşinden, ki varsa eğer tüm engellemelere rağmen giden biri. Onun inanmışlığı, kendini ülkenin ayağa kalkması için adamışlığı beni çok etkiledi. O anlattıkça ben hep o zamanları ve aklım yettikten sonra hafızamda kalan her şey ve şimdiyi kıyasladım. Kültür şoku yaşadım onu dinledikçe ama ülkenin kuruluşuna şahit olmuş ve hâlâ parlak bir hafızayla bunu anlatan biri ile olan bu yolculuk benim için edindiğim en önemli ve şanslı hissettiğim tecrübelerimden biridir. Kişisel tarihim için de kendimi güçlü hissettiren konuşmalardı ve hepsi hafızama yerleşti. Bana kalan, çok çalışmak, bildiğimi paylaşmak, saygının önemi, okumak, çalışmak ve çok çalışmak. Faydalı olmak, sorgulamak, bir vatandaş olarak bir şeyleri değiştirebilmek için elinden gelen çaba ne ise onu sarf etmek. Belki de keşkesiz bir hayata giden yolun reçeteleridir, kim bilir.