Derrida (9789752985131)

“Türkiye’nin bugün karşılaştığı sorunlar, Birinci Cihan Savaşından sonra kesin olarak gerçekleştirmeyi göze aldığı toplum ve uygarlık devriminin tamamlanma­dan kalması yüzünden, İkinci Cihan Savaşı sonrasında gelişen gerici güçlerin ya­rattığı sonuçlardır. Bu sorunların niteliğini kavramak için bu devrimin geçmişini, onu durduran güçlerin neler olduğunu anlamak gerekir. (...)

Bunun için bu yazıların amacı, Türk evriminin tam bir tarihini yazmak değil, bu gelişimin ana sorunlarını yakalamak, bunların çözümlenmesi için yapılan giri­şimleri etkisizleştiren koşulları tanımlamaktır.”

Niyazi Berkes’in 1960’lı yıllarda Yön dergisinde çıkan ve sonradan İki Yüzyıldır Neden Bocalıyoruz? (1964) ve Batıcılık, Ulusçuluk ve Toplumsal Devrimler (1965) adıyla kitaplaşan yazıları büyük yankı uyandırmıştı. Berkes’in birbirini bütünler nitelikte olduğunu düşünerek bir araya getirdiği bu iki kitaptan oluşan Türk Dü­şününde Batı Sorunu, Türkiye’de artçı etkileri günümüze kadar ulaşan siyasi ve düşünsel krizleri daha iyi yorumlamak için bir rehber niteliğinde.

Hasan Aksakal bu kitapta 1789-1989 arasındaki Avrupa’nın zihin dünyasında uzun soluklu bir yolculuğa çıkıyor ve romantizmin başlangıçta su iken sonrasında nasıl ateşe dönüştüğünü ele alıyor. “Politik Romantizm” kavramı üzerine Türkiye’de bir ilk olma özelliği de taşıyan çalışma, romantizmin edebi, felsefi ve siyasi yüzlerini milliyetçi, muhafazakar, anarşist, faşist ve devrimci yorumlar eşliğinde ele alıp, klasik metinlerde dile getirilmeyen özgün değerlendirmelerde bulunuyor. 

“Bu eserin gerek dil maharetleri, gerekse yazarın konu üzerindeki hakimiyeti bakımından 19. yüzyıla dair yapılan her çalışmanın kaynakçasında yer alması gerekiyor.”

- Ayraç

“Politik Romantizm, Marx’ın unutulan kaynaklarının başında çağının romantiklerinin gelmesi, Nazilerin Avrupa’da ağaç dikme kampanyalarını başlatan ilk siyasi iktidar olması, Aydınlanma’nın deizmine karşı romantizmin panteizminin yeni bir dünya kurma arzusunu besleyişi gibi birçok şaşırtıcı ifadesiyle çok katmanlı bir tartışma sunuyor.”

- BirGün Kitap

“Politik Romantizm, ‘Muzaffer Avrupa’nın tarihine bakmak isteyen ve özellikle de milliyetçilik, muhafazakarlık, anarşizm gibi alanlarla ilgilenenler için faydalı bilgiler içeriyor.”

- Evrensel Kültür

Çokça kullanılan birçok kavram gibi Zen de gerçek içeriğine hayli yabancılaşmış, beden ve ruhun denetimi üzerine kurulu, Doğu kaynaklı bir bilgelik ve görüş uzluğu olarak bilinmekten büyük ölçüde uzaklaşmıştır. Hindistan’dan Tibet’e, Çin’den Vietnam’a, Kore’den Japonya’ya uzanan geniş bir yelpazede kimi nüans değişiklikleri içerse de, özünde bir meditasyon eylemi olduğu bilinmektedir. Kendilik bilinci edinmeyi tüm uygulamasının merkezine yerleştiren Zen, bir ustanın tilmizine sözcükleri aşarak ulaştığı çok özel bir iletişim biçimidir aynı zamanda. Özündeki kimi karmaşık ve çelişik unsurların varlığına karşın, Zen deneyiminin nüfuz edilemez bir gizem olduğunu yadsıyan bu çalışma vazgeçilmez bir giriş metni.

Campanella’ya göre doğa “sonsuz bilgelik” üzerine yazılmış bir kitaptır. Çünkü doğa yaşayan bir organizmadır, doğada olup biten her şey iki karşıt gücün ilişkisi sonucu meydana gelir. Her varlık kendini koruma eğilimini duyularla gerçekleştirir, kendisine zarar verecek olandan bu sayede kaçar, olumlu olanı arar. Aristoteles karşıtı bu görüşleri, Dominiken manastırlarındaki yalın ve paylaşımcı yaşam anlayışıyla birleşince Campanella sürekli baskı altında tutulur; hapsedilir, işkence görür, sürgüne gönderilir.

Güneş Ülkesi yazarın özgürlük arayışınının ütopyasıdır. Kitabın kahramanı olan ve yeniyi arayışı simgeleyen Cenevizli Kaptan seyahatleri sırasında ekvatorun altındaki Taprobana adasına gelir. Burada yurttaşların bir tür komün hayatı sürdürdüğü Güneş Ülkesi’ni görür. Kendini beğenmişliğe, dolayısıyla kötülüğe yol açtığından özel mülkiyet yasaktır; bu ülkede her şey herkese aittir. Herkes sürekli eğitim görmekte, kendini geliştirmektedir. Bütün hayat, varlıktaki olumlu olanı ortaya çıkarıp geliştirmeye adanmıştır. Güneş Ülkesi, Thomas More’un Ütopya geleneğinin parlak bir örneğidir.

Bacon, 1608 yılından itibaren yeryüzünde bir bilimsel keşif merkezi gibi işleyecek ideal bir devlet tasarlamak ister. Yeni Atlantis adıyla kurguladığı ütopik çalışmasında bu isteğini gözler önüne serer. Ye­ni At­lan­tis’i ya­zar­ken esin­len­di­ği eser­ler Pla­ton’­un Dev­let, Ti­ma­eus ve Cri­ti­as’ı ile Tho­mas Mo­re’un Ütopya’­sı­dır. Bacon eserini önce İngilizce kaleme almış, sonra da ölümsüzlüğe kavuşacağı inancıyla Latinceye çevirmiş ve İngilizce metinde olmayan birçok ekleme yapmıştır.

Dünyanın uçsuz bucaksız denizlerinde, kaybolmuş ada Bensalem’in keşfedilmesiyle başlayan olayların anlatıldığı Yeni Atlantis’in ilk sayfaları, bir yıl Peru’da konakladıktan sonra Çin ve Japonya’ya doğru yola çıkan Avrupalı denizcilerin açık denizlerde doğaya karşı verdikleri mücadeleye ayrılmıştır. Büyük felaketlerin ardından bir ütopyayı hayata geçiren insanların arasında yaşamaya başlarlar. 

Yeni Atlantis, Bacon’ın toplumların bilimle gelişeceğine olan inancının aynasıdır. Eski ütopyaların içeriğindeki sosyal yasama, dinsel reformlar ve bilginin dağılımına kendi ütopyasında bilimin iktidarını katmıştır. Bacon, ideal devletin doğayı insanoğlunun yararına nasıl kullanabileceğini somut olarak göstermeye çalışmıştır.