“Yazma eylemi, Melville’in dediği gibi ‘Kuzey yarıkürede yaşanan hayatın gerçek yüzünü anlamak için uzak denizlere açılmayı ve aynı anda, Borges’in değindiği gibi, ‘kralın adamlarından ve kasabasındaki hayattan sıkıldığı için yazan El Tobossolu ya da Mantiellinin gösterdiği bir saklı mutluluğu paylaşmanızı sağlıyor. Yazma eylemi, yaşanan hayattan sonra, geçip giderken arkada bırakılan bir iki söz. Gündelik varoluş biçimimizin içindeki sınırlı insan halimizi aşıp da bıraktığımız bir iki söz...

...Söz, insana eriştirilebilmiş söz, Ahab’ın yenilgisini yengiye çeviren yabanıl Kızılderilinin şahini geminin direğine kanadından, bakır çiviyle mıhlaması gibi...’’

Kaiser geziye çıkmadan önce herkesi yıkanmış paklanmış görsün diye Almanya’nın dört tarafına haber salındığında, Kaiser’in buyruklarına göre düzenlenmiş uydurma bir hayatı yaşamaktansa kendi oyunlarını sürdürmek isteyen çocuklar direnir, yıkanmak istemezlermiş. İnsanın dış gerçekliği algılayamamasının bireysel bir yetersizlik değil, toplumsal bir sorun olduğunu ortaya koyan Ünsal Oskay’ın tüm çalışmalarının odağında işte bu, insanın özgürleşim sorunu yer almıştır.

Günümüzde sıradan insanların hayatın öznesi olabilmesinin bir yolu da, belki de “yıkanmak istemeyen çocuklar” olmalarına bağlıdır...

Yıkanmak İstemeyen Çocuklar Olalım bu özgürleşim sorununu farklı kanallardan derinlemesine irdeleyen bir yapıt. Sorgulayan, anlayan ve çözümleyen eleştirel bir bakışın, yeni bir anlatımın yolunu açan denemeler.

"Günümüzde görebildiğimiz, izleyebildiğimiz, öğrenebildiğimiz hayatın gerçek yüzü değil de, onun sistem açısından yapılmış kurgusal bir replikası ise, sokaklarımızdaki binaların duvarlarından tutun da, odalarımıza dek her yanımızı dolduran iletiler gerçek bir iletişimden çok bir gürültünün serpintileri ise, yaşadığımız, kabullendiğimiz bugünkü hayat tarzımızı yeniden değerlendirmemiz gerekir.”

İletişimin kodlarının çözümlendiği temel bir yapıt olan İletişimin ABC’si’nde aynı zamanda hayatın bütününü kucaklayan bir düşünürün iletişimin ne olduğuna ve ne olmadığına dair tespit ve öngörüleri yer alıyor. İletişim olgusunun uygarlık tarihindeki  ve günlük yaşamdaki yeri anlatılırken, bir yandan da  reklamdan politikaya, aşktan Türkan Şoray’a, Madonna’dan siyasal kültüre uzanan eğlenceli ve pek de “düzçizgisel” olmayan macerası ekonomik, siyasal ve kültürel boyutlarıyla inceleniyor. Kısa ama dopdolu bir temel, kaynak yapıt.

‘‘Kitapta ‘sığ anlamıyla iletişim olgusunun’ ele alındığı ilk bölümde bile derinliklerde yüzüyoruz.”

- D. Beybin Kejanlıoğlu

“Çağdaş toplumlardaki kitle iletişimi olgusunu anlayabilmek için iletişim sürecini toplumsal sistemden soyutlamaksızın ele almak, böylelikle gitgide yoğunlaşan kitle iletişimine rağmen, bağımlı konumdaki insanların toplumsal yaşam içinde realiteyi kendi toplumsal konumları açısından algılayamama durumlarının nedenlerini bulabilmek gerekiyor.”

Popüler kültür eleştirisinin öncü ismi Ünsal Oskay’ın kitle kültürünün kuram ve uygulama biçimlerini ele aldığı çalışmaları, popüler kültür kavramının Türkiye’nin düşünce gündemine girmesini sağlayan temel kaynaklardır. Kitle İletişiminin Kültürel İşlevleri alanında ilk ve aşılamayan tek kitaptır. Oskay popüler kültür ve kitle kültürü kavramlarının içeriğine dahil olan pek çok öğeyi derinlemesine inceleyerek popüler kültürün tarihsel kökeni ve siyasal rolünü daha da belirginleştirmiştir. 19. yüzyılın oluşturduğu dünyayı Rousseau, Baudelaire ve Melville aracılığıyla resmeden, dış gerçekliğin algılanma biçimlerini sorgulayan yazar, özellikle günümüz toplumlarında iletişim sorunlarına ilişkin bilimsel açıklamaların yetersizliklerini de yetkin bir şekilde ele alır.

“Kitle İletişiminin Kültürel İşlevleri Ünsal Oskay’ın sonraki bütün çalışmalarının ipuçlarını, bu çalışmaları yönlendiren bütün ontolojik ve epistemolojik kaygıları bağrında taşımaktadır.”

- Aydın Uğur

"...Fırtına, karşı konulmaz bir biçimde meleği arkasını döndüğü geleceğe doğru uçurmakta, önündeki döküntü ve moloz yığını ise yerden göğe kadar yükselmektedir. Bu fırtına, bizlerin ‘ilerleme’ dediği şeydir.”

Tek Kişilik Haçlı Seferleri’nde yer alan deneme ve incelemeler dışarıdan dayatılan sınırlamalara direndiği kadar, kendine de sınır koymamakta ısrarlı bir aklın yazıp çizebileceklerinin özgürleşim arayışına yönelik praxis’e en yakın eylem olduğuna inanarak yaşadığımız kültürel sorunları inceliyor. Amacı ise yaşayıp unutacak olduğumuz yaşam deneyimlerimizi eleştirel bir farkındalıkla unutmamak, doğru anlamlandırmak ve belleğe, tarih bilincine dönüşmesine katkıda bulunmak...

“Uzmanlaşmanın gitgide egemen olduğu, insanların uzmanlık alanlarının da gitgide daraldığı modern dünyada Ünsal Oskay ‘kültür’ün tek bir alanında sıkışıp kalmamak için ciddi bir mücadele vermiştir.”

- Murat Belge

“Yeni dönemin insanı yoğun acılar içinde bir başınadır: ‘Denizlerde yitik oğullarını aramaktadır.’ Balina ise bir efsane olmuştur, alınyazısı olmuştur. Oysa düğüm bu efsanededir! Onun büyüsünden çıkmaktadır!”

Düşlerimizi bile günümüzün bilinç endüstrisinin biçimlendirdiği bir dönemde Ünsal Oskay’ın roman ve etik bağlamında yabancılaşma, gerçeklik, yazınsal kurgu türleri, aldanımcı fantazya,  fantazyanın özgürleşimci ve hiçleştirici kullanımları gibi pek çok çıkış noktasından hareketle romana dair dillendirdiği her şey Roman ve Etik’te...

“...Oskay’ın bu kitapla ve diğer eserleriyle ima ettiği yol, romancının ve okurun (eleştirel okurun) hem anlatılan âlemin içine bir diğer âlemin ipuçlarını yerleştirmesi ve bulması, hem de bazan hayal gücünü açıkça bu ikinci âlemi kurmak için çalıştırmasıdır...’’

- Orhan Pamuk

"Masallardaki canavarlar, insansı yaratıklar ve bildiğimiz şeylere benzemeyen yabancı yaratıklar, tıpkı bizim vadimize tutulmuş birer ayna olan en yakın yabancı vadi gibi, masalı üreten, dinleyen, yeniden üreten insana tutulmuş birer aynadır.”

Düşler, fantazyalar ve kahramanlık anlatılarına açılan bir kapı olan Çağdaş Fantazya, Ünsal Oskay’ın alt metin okumalarıyla bilim ile bilim dışı ayrımını muğlaklaştırıyor.

“Çağdaş Fantazya, konusunda Türkiye’de bir ilk. Edebiyat teorisinin, sanat ve iletişim sosyolojisinin, Marksist teorinin terimlerini alıp popüler kültüre, bilimkurguya, korku ve gerilim sinemasına uyguluyor. Ve bunu (hiç utanmadan ve sıkılmadan) 1983’te yapıyor. Herhalde böyle bir cesareti ancak Ünsal Hoca gösterebilirdi.”

- Bülent Somay