Kadınların İsyanı - Oyunlar 5 (9789750803994)

Alman edebiyatında, klasik dönemden romantizme geçiş evresinin en büyük yazarlarından olan Heinrinch von Kleist, Amphitryon adlı oyununda Latin komedya yazarı Plautus'a kadar uzanan eski bir konuyu, "aldatılan koca/ aldatmanısına karşın suçsuz kadın" temasını işler. Kendi metninde ilke olarak Moliere'in aynı adlı oyununun kurgusuna bağlı kalan Kleist, az sayıda değişiklikle esere Moliere'inkinden çok farklı, bütünüyle kendi çağını yansıtan bir atmosfer kazandırmayı başarmıştır. Amphitryon, Kleist'ın en güçlü eserlerinden biri olmasının yanında, kökenleri klasik Yunan mitolojisine kadar uzanan çok eski bir konunun dünya edebiyat tarihinin akışı boyunca nasıl hep yeniden gündeme getirilmiş olduğunu gösteremesi bakımıdan da önem taşımaktadır.

"Benim en büyük mutluluğum herşeyden kaçmak. Herşeyden. Tüm çocuklarda. Tüm acılardan. Tüm sevgilerden. Tüm orgazmlardan. Tüm gecelerden. Tüm günlerden. Her hilal aydan, her ülkeden. Ben her gece ölüyorum. Her sabah yeniden canlanıyorum. Her yirmidört saatlik zaman dilimi hem ölüm hem yaşam aynı zamanda..."

Zaman Dışı Yaşam çağdaş Türk edebiyatının çok genç yaşta yitirdiği özgün yazarlarından Tezer Özlü'nün, kendi yapıtlarından yola çıkarak, 1983 yılında kaleme aldığı bir senaryodur. Tezer Özlü tüm yapıtlarında sergilediği yaşamın ve zamanın en küçük kesitinde dahi yaşamın anlamını arayış edimini, bu kez zaman dışı yaşamda da sergiliyor.

II. Richard Shakespeare’in İngiltere’deki içsavaşlarla ilgili tarihsel oyunları arasındaki gerek şiirselliği, gerek oyun kişilerine sağladığı zengin olanaklar açısından en sevilen ve en sık oynanan yapıtlarından biridir. Öbür tarihsel oyunlarında olduğu gibi Shakespeare bu oyununda da Holingshed’in vakayinamelerinden yararlanmış ve geçiş döneminin çalkantılarını Ortaçağ krallık kavramı ile Yeniçağın siyasal gerçekçiliği arasındaki çelişkilerle sergilemiştir.

Oyunun kahramanı Kral II. Richard, geleneksel ve yüceltilmiş krallık anlayışını öylesine benimsemiş, bu kutsallığına inandığı konuyla öylesine başı dönmüştür ki, ülkesinin somut gerçekleri ve karmaşık sorunlarıyla başa çıkamayacak bir duruma düşmüştür. Başarılı bir eylem adamı olamadığı için de sürgüne gönderdiği amcaoğlu Bolinbroke’un geri dönüp haksız olarak el konulan topraklarını geri istediği zaman, Bolingbroke’un öbür soylulardan gördüğü büyük destek karşısında amcaoğluna topraklarıyla birlikte tacını da kendi eliyle vermiş, kendine acıyan bir oyuncu durumuna düşmüştür.

II. Richard oyun oynamaktan hoşlanan bir karakter olarak bir bakıma Hamlet’in habercisi gibi de düşünülebilir. Ancak Hamlet’in eylemlerine düşünceleri ve kullandığı sözcükler yön verirken, Richard’ın eylemleri sözcüklerinin denetimindedir. Shakespeare bu oyununda güzel söz söyleme esrikliğini oyun kişileri aracılığı ile sınırsızca kullanmış olsa bile, insan doğasının ve tarihsel gerçeklerin eksiksiz bir yorumunu sunmayı başarır.

Güçlü bir dramatik yapı, çok kişili doğal bir diyalog akışı, zehir zıkkım politik eleştiriden toplum sorunlarının kökenine inen bir dram anlayışı... Nâzım hikmet, şairliğine eş bir oyun yazarı olduğunu da gözler önüne seriyor... "Nâzım Hikmet Külliyatı"nda...