“Ne denirse densin, kökeni ve kaynağı ne olursa olsun sabit olan bir hakikat var ki o da insanlarda aşk denilen bir hadise vardır. Ve insanlar bu hadisenin hükmüne tabidir.”

Modern Türk romancılığının tartışmasız en büyük ustası Halit Ziya Uşaklıgil, 1935 yılında yayımlanan Aşka Dair’de pesimist bir dünya içinde bocalayan insan hayatlarından kesitler sunuyor. Aşk, yalnızlık, delilik, yoksulluk ve ölüm gibi olguları karakterlerin iç dünyalarına yaptığı yolculukla gün yüzüne çıkarırken akıllara eşsiz dili ve çarpıcı kurgusuyla kazınıyor. İlk basımından on yıllar sonra bile halen keyifle okunan Aşka Dair yazarın kendi hatıralarından da izler taşıyor.

Basım Dili : Türkçe

“Hayata tutunamayan, hayat karşısında genellikle hayal kırıklıklarına uğrayan insanların dramını vermiştir Halit Ziya.” 

Oğuz Atay

Kitap olarak 1895’te yayınlanan Ferdi ve Şürekâsı, modern Türk romanının öncü ismi Halid Ziya Uşaklıgil’in, varlık-yokluk çatışması üzerinden insan ilişkilerini anlattığı ilk dönem romanlarındandır. Halid Ziya, romanın geçtiği 19. yüzyıl Türkiyesi’nin dışa kapalı atmosferini Ferdi ve Şürekâsı Ticaretgâhı ile simgeleştirerek işçi sınıf ve kentsoylu sınıfın emellerini, kaygılarını, kalp kırıklıklarını uyumsuz bir evlilik üzerinden anlatır.

Basım Dili : Türkçe

Bir Hikâye-i Sevda

Büyük romancımız Halid Ziya Uşaklıgil’in 

Bir Hikâye-i Sevda adlı kitabındaki öyküler 1894 ve 1921 tarihleri arasında kaleme alınmış ve ilk olarak 1922 yılında yayınlanmış, yeni harflerle ise 1985’te basılmıştır. Yazarın olgunluk dönemi eserlerinden sayılan Bir Hikâye-i Sevda’nın en bilinen öyküsü,  “Altın Nine”dir. 

“Güzel Artemisiya”, “Büyükbaba”, “Veznedar 

Muavini”, “Raife Molla”, “Yelpaze Altında”, “Tramvayda Gelirken”, “Ekmekçinin Beygiri”, “Çolak Mesut”, “Keklik İsmail”, “Ramiz Hoca”, “Altın Nine”, “Kırda Aşk”, yazarın yaşamından, İzmir ve İstanbul’da geçen çocukluk

anılarından esintiler taşır.

Halid Ziya Uşaklıgil’in ölümünden sonra 1955’te yayımlanan İzmir Hikayeleri, yazarın ilk gençlik yıllarını anlattığı öykülerden oluşmaktadır. İzmirlilere ithaf ettiği bu kitapta yazar yalın bir dille İzmir’in kenar köşe semtlerini, gelenek ve göreneklerini zengin bir İzmir folkloru ve insan manzarası eşliğinde anlatmaktadır.

Türk edebiyatının usta kalemi Halid Ziya Uşaklıgil’in sessiz çığlıklar içinde kaleme aldığı Bir Acı Hikaye, oğlu Vedad’ın ölümünden sonra duyduğu teessür ve dinmez acının anıtsal bir ifadesidir.

Yazarın katlanılması imkansız denebilecek ıstıraplarını haykırmak ve böylelikle biraz olsun nefes alabilmek düşüncesinden hareketle kaleme aldığı eser, edebiyatımızda trajik hissin bu denli içten, doğal anlatıldığı tek anılar toplamıdır.

Servet-i Fünûn dergisinde 1897-1898 yılları arasında tefrika edilen Aşk-ı Memnu, Türk romanının Batılılaşma seyri içerisinde tekniğiyle öne çıkan en kusursuz eserlerden biridir. Halid Ziya Uşaklıgil bireysel mutluluk meselesini Boğaziçi’nde alafranga bir hayat süren aileler ve bu ailelerin bireyleri arasındaki aşk ve kıskançlık duygularıyla anlatırken psikolojik gerçekliğin başarılı bir resmini çizmiştir.

Toplumsal yaşamın sınırları ve yargılarıyla belirlenmiş kadın kavramına bütün bunlardan uzak bir şekilde yalnızca bireyin ruhsal çatışmaları üzerinden eğilen Aşk-ı Memnu dili, anlatımı ve tekniğiyle edebiyatımızda bir ilktir.

Eserlerinde romantizmden kaynaklanan aşk ve duygusallık öğelerini realizmden gelen gözlemcilikle birleştirerek işleyen Halid Ziya Uşaklıgil aşırı duygusal ve içe dönük tipleri realist yöntemlerle kurgulayarak dengeli bir biçimde anlatır.

Yazarın Mai ve Siyah ile Aşk-ı Memnu romanlarından üstün gördüğü Kırık Hayatlar romanı ailenin kutsallığı, yalnızlığın acısı karşısında bireyin duruşu, kırıklık, ölüm ve hayatın bilinmezliği üzerinden hareket ederek toplumsal yaşamı da sorgulayan çok yönlü bir eserdir. 

Dil işçisi ve üslup kurucu özellikleriyle Servet-i Fünun döneminin en önemli yazarlarından olan Halid Ziya Uşaklıgil’in “Türk romancılığının babası” olarak anılmasını sağlayan Mai ve Siyah 1897 yılında tefrika edilmiştir.

Batılı anlamda ilk Türk romanı olan Mai ve Siyah dönemin sanat yaşamını, eski-yeni kavgalarını kahramanı Ahmet Cemil’in hayallerle, aşırı duygusallıklarla bezenmiş karamsar bir ruh haliyle anlatır. İnsanın hayat karşısındaki çaresizliğini güçlü bir şekilde veren Mai ve Siyah, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın deyimiyle “bir hayal kırıklığının romanıdır”.