Türkiye Cumhuriyeti bundan tam 99 yıl önce Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşları tarafından kuruldu. Bu büyük eserin hangi şartlarda var edildiğini ve yıllar içerisinde ne tür değişimlere uğradığını anlatmak içinse pek çok kitap kaleme alındı.
İşte Cumhuriyet’i anlatan en iyi 10 kitap.
1: Mustafa Kemal Atatürk – Nutuk
Nutuk, Mustafa Kemal Atatürk’ün, 19 Mayıs 1919 günü Samsun’a çıkışıyla başlattığı Milli Mücadele’yi bizzat anlattığı tarihi önemde bir eserdir. Bu kitap, Kurtuluş Savaşı’nın örgütlenmesi, Meclis’in açılması, Cumhuriyet’in kuruluşu ve Atatürk devrimlerini daha iyi anlamak için okunması gereken çalışmalar arasında özel bir yere sahiptir.
2: Falih Rıfkı Atay – Çankaya
Falih Rıfkı Atay, Cumhuriyet’in kuruluşundan, 1938 yılında son nefesini verişine kadar Atatürk’ün yanı başında bulunmuş, onun meşhur sofralarının devamlı katılımcılarından olmuş bir yazardır. Atay’ın, bu yıllara ilişkin hatıra ve anekdotlarını topladığı Çankaya, hem Atatürk’ün hususi hayatına hem de Cumhuriyet’in kuruluşuna ve ilk dönemine içeriden bir bakış sunan önemli bir eserdir.
3: Turgut Özakman – Şu Çılgın Türkler
Usta yazar Turgut Özakman’ın klasikleşmiş eseri Şu Çılgın Türkler, yeni Türk devletinin ve Cumhuriyet’in kurulmasına giden süreçte verilen Milli Mücadele’yi, serüven tadında sunan bir tarihi romandır. Özakman’ın “Türkiye Üçlemesi”nin ikinci kitabı olan bu romanla birlikte serinin diğer eserleri Diriliş / Çanakkale 1915 ve Cumhuriyet / Türk Mucizesi’ni de inceleyebilirsiniz.
4: Sinan Meydan – 1923 / Kuruluş Ayarlarına Dönmek
Tarihçi Sinan Meydan, 1923 / Kuruluş Ayarlarına Dönmek’te Cumhuriyet’in kuruluşundaki ilke ve kararlılıktan yola çıkarak bugüne dair tespitlere ve çözüm önerilerine yer veriyor. Bu eser, Cumhuriyet’i kuran aklı anlamak ve bugünün sorunlarına Atatürkçülük çerçevesinden çözüm önerileri düşünmek için mutlaka okunması gereken kitaplar arasında yer alıyor.
Dünyanın belli başlı üniversitelerinde ders kitabı olarak da okutulan Modernleşen Türkiye’nin Tarihi’nde ülkenin 200 yıllık modernleşme süreci ayrıntısıyla ele alınıyor. 1800’lerden başlayarak Cumhuriyet’e giden süreci ele alan Zürcher, Atatürk ve sonrasındaki dönemin de bir panoramasını sunuyor.
6: Bernard Lewis – Modern Türkiye’nin Doğuşu
Dünyaca ünlü tarihçi Bernard Lewis tarafından kaleme alınan Modern Türkiye’nin Doğuşu, Osmanlı’daki ve Türkiye Cumhuriyeti’ndeki çağdaşlaşma çabalarını detaylı bir anlatımla sunuyor. Türkiye Cumhuriyeti’ni Batılılaşma ve Modernizm kavramları ekseninde irdeleyen bu eser, alanında kült kabul edilen çalışmalar arasında yer almaktadır.
7: Feroz Ahmad – Modern Türkiye’nin Oluşumu
Modern Türkiye tarihi uzmanı olan Feroz Ahmad, Modern Türkiye’nin Oluşumu’nda Cumhuriyet idaresinin oluşumu ile Türkiye’deki siyasal, toplumsal ve ekonomik yapıyı ele alıyor. Türkiye’de cumhuriyet düzeninin güçlü ve zayıf yanlarını kuramlar ve kurumlar üzerinden okuyan Ahmad, okura nesnel analizler sunuyor.
8: İlber Ortaylı ve İsmail Küçükkaya – Cumhuriyet’in İlk Yüzyılı / 1923-2023
Ünlü Tarihçi İlber Ortaylı’nın Gazeteci Küçükkaya ile birlikte kaleme aldığı bu eser, Osmanlı’daki Modernleşme çabalarından başlayarak Cumhuriyet’in kuruluşunu ve gelişimini ele alıyor. Ülkenin hem geçmişini hem de geleceğini tarihi dinamikler üzerinden okuyan Cumhuriyet’in İlk Yüzyılı / 1923-2023 bu alandaki başucu kitaplarından biri olarak öne çıkıyor.
9: Attilâ İlhan – Allahın Süngüleri “Reis Paşa”
Türk edebiyatının büyük ustası Attilâ İlhan, Kurtuluş Savaşı’nın tüm zorluğuyla sürüp gittiği günleri anlatan romanı Allahın Süngüleri “Reis Paşa” da, Atatürk ve dönemin tüm kahramanlarını görkemli bir anlatıda buluşturuyor. Cumhuriyet’e giden yoldaki çetin mücadeleleri ele alan bu tarihi roman sunduğu edebi lezzetle de keyifli bir okuma vaat ediyor.
10: Mustafa Kemal Atatürk’ün Meclis Konuşmaları (1920-1938)
Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde yaptığı tüm konuşmalar bu kitapla eksiksiz olarak bir araya geliyor. Atatürk’ün 1920’den 1938’e kadar mecliste yaptığı bu konuşmalar hem dönemin atmosferini anlamaya yardımcı oluyor hem de bugüne ışık tutuyor.
Yazan: Gökçe Şenoğlu